Kalisz jest rodzinnym miastem wielu artystów znaczących w świecie kultury polskiej i zagranicznej. Są dumą naszego miasta. W ich twórczości znajdują się również akcenty związane z rodzinnym miastem.
Tadeusz Kulisiewicz - urodził się 13 listopada 1899 roku w Kaliszu. Naukę pobierał w naszym mieście, najpierw w szkole powszechnej prowadzonej w klasztorze ojców Franciszkanów, a następnie w Szkole Handlowej, która po I wojnie światowej, po odzyskaniu przez Polskę Niepodległości, przemianowana została na Gimnazjum Państwowe im. Tadeusza Kościuszki.
Litografie Tadeusza Kulisiewicza, pochodzące ze zbioru „Stary Kalisz” (1922) wykorzystane zostały do zilustrowania pierwszego pionierskiego przewodnika po naszym mieście. Było to wydawnictwo pt. „Kalisz i jego okolica” Maryli Szychówny z 1927 roku. Umieszczono je także w „Kaliskiej jednodniówce listopadowej”, wydanej z okazji 10. rocznicy odzyskania Niepodległości.
Studiując w 1926 r., T. Kulisiewicz dołączył do prestiżowego kręgu Stowarzyszenia Polskich Artystów Grafików „Ryt”. Wraz z innymi, pod znakiem „Rytu” zaczął prezentować swoje prace na wystawach krajowych i zagranicznych. Okres ten to również narodziny fascynacji artystycznej młodego twórcy Szlembarkiem – wioską położoną w Gorcach.
Nie tylko Szlembark ukochał Tadeusz Kulisiewicz miłością na „całe życie”. Również rodzinne miasto Kalisz - pozostało mu bliskie i drogie. Często tu powracał.
Centrum Rysunku i Grafiki im. T. Kulisiewicza w Kaliszu
Powojenny okres, to dla Tadeusza Kulisiewicza czas niełatwy. Wówczas, aktywność tego wybitnego Twórcy determinowało nakładanie się: sytuacji społeczno – politycznej, spustoszeń dokonanych w kulturze i środowisku przez okupanta, a także nieprzeciętny talent. W tym czasie wiele podróżował, zwiedzając m.in.: ZSRR, Chiny, Indie, Meksyk, Brazylię, Kubę. Bywał też w krajach europejskich. Swoje prace wystawiał w galeriach krajowych i zagranicznych, wiele rysunków i grafik wzbogaciło prywatne i publiczne kolekcje sztuki na całym świecie.
W latach 1945-1969 T. Kulisiewicz zatrudniony był w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1946 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1950 roku wręczono mu nominację na profesora zwyczajnego.
Od 1955 roku, T. Kulisiewicz był członkiem - korespondentem Niemieckiej Akademii Sztuki w Berlinie. Osiem lat później, przyznano kaliszaninowi członkostwo honorowe Akademii Sztuki we Florencji. Rodzinne miasto – Kalisz, z okazji osiemnastu wieków Kalisii, przyznało Tadeuszowi Kulisiewiczowi godność Honorowego Obywatela.
Artysta zmarł w Warszawie w wieku 89 lat (18.08.1988). Spoczął obok żony na wojskowych Powązkach. Pozostawił rodzinnemu miastu niewątpliwy splendor przypadający miejscu urodzin tak wybitnego Twórcy. W testamencie, artysta zapisał na rzecz Miasta Kalisza wyposażenie warszawskiej pracowni, tj. meble, narzędzia graficzne i rysunkowe, unikatowy zbiór rzeźb prekolumbijskich, wyroby artystyczne i ludowe z różnych stron świata oraz 1500 oryginalnych rysunków i grafik, 38 szkicowników oraz archiwum dokumentów (korespondencja, fotografie). Zrekonstruowana pracownia znajduje się w Centrum Rysunku i Grafiki imienia Artysty.
https://www.kalisz.pl/dla-turysty/zabytki/ludzie/tadeusz-kulisiewicz-,85
Galeria Sztuki im. Jana Tarasina w Kaliszu
Jan Tarasin - urodził się 11 września 1926 roku w Kaliszu. Będąc jeszcze dzieckiem interesował się sztuką, rysował i zbierał reprodukcje dzieł znanych malarzy. Po śmierci ojca, wraz z matką przeprowadził się do Olkusza, gdzie w 1946 roku Jan zdał maturę. Studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie u Zygmunta Rudnickiego, Zbigniewa Pronaszki i Wacława Taranczewskiego, Andrzeja Jurkiewicza i Konrada Strzednickiego. Jego talent wyróżniał go wśród studentów. Został zaproszony do udziału w I Wystawie Sztuki Nowoczesnej. W latach 1963–1967 został pedagogiem na Wydziale Architektury Wnętrz swojej macierzystej uczelni.
W 1967 przeniósł się do Warszawy. Od 1974r, objął Pracownię Malarstwa w Akademii Sztuk Pięknych. W 1985 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a w 1987 r. objął stanowisko rektora tej uczelni, które sprawował do 1990. Był członkiem „Grupy Krakowskiej”. W latach 1974–1982 wydawał autorskie „Zeszyty” z serigrafiami i tekstami. Uprawiał malarstwo, grafikę warsztatową i użytkową oraz refleksję teoretyczną o sztuce.
W 1984 otrzymał Nagrodę im. Jana Cybisa. W 1995 w warszawskiej Zachęcie miała miejsce monograficzna wystawa prac artysty. Otrzymał wiele nagród, a jego prace znajdują się w licznych zbiorach muzealnych w kraju i za granicą. W 1989 roku odebrał odznakę Honorowego Obywatela Miasta Kalisza. W 1997 został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, a także Złotym Medalem ”Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.
W 2010 Biuro Wystaw Artystycznych w Kaliszu otrzymało imię Jana Tarasina, obecnie jest to Galeria Sztuki im. Jana Tarasina w Kaliszu.
https://www.kalisz.pl/dla-turysty/zabytki/ludzie/jan-tarasin-,940
https://www.kalisz.pl/dla-turysty/informacje-dla-turysty/miejsca/galeria-sztuki-im-jana-tarasina,390
Pomnik Adama Asnyka autorstwa Jerzego Jarnuszkiewicza
Jerzy Jarnuszkiewicz - urodził się 27 lutego 1919 roku w Kaliszu. W 1925 r. rozpoczął naukę w Miejskiej Szkole Powszechnej im. Emila Repphana (obecnie Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Marii Dąbrowskiej). Tu uczył się tylko przez cztery lata, gdyż w 1929 r. rodzina przeprowadziła się do Mysłowic. W latach 1936-1938 studiował w Instytucie Sztuk Plastycznych w Krakowie pod kierunkiem Franciszka Kalfasa i Karola Homolacsa. W 1939 roku otrzymał dyplom w Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych w Warszawie. Zajmował się drzeworytem i ekslibrisem. W latach 1947-1950 studiował na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie u Tadeusza Breyera i Franciszka Strynkiewicza. Od 1950 roku pracował na macierzystej uczelni, początkowo jako adiunkt, od 1956 - docent, od 1969 - profesor nadzwyczajny, a od 1980 - profesor zwyczajny. W latach 1966-1969 pełnił funkcję prodziekana Wydziału Rzeźby. W 1985 roku przeszedł na emeryturę.
Jerzy Jarnuszkiewicz był autorem rzeźb, założeń pomnikowych, kompozycji przestrzennych, ale także rzeźby kameralnej, medali i ekslibrisów.
Autor m. in. „Małego Powstańca”, z 1946 r., a odlany z brązu w 1983 r., znajduje się obecnie przy zewnętrznym murze obronnym Starego Miasta w Warszawie oraz "Pomnika Jana Pawła II i Kardynała Stefana Wyszyńskiego". Nad ostatnim pracował od 1978 r. Od 1983 r. stoi na terenie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Za pomnik "Bohater", w 1950 roku Jarnuszkiewicz otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia. Obok rzeźb monumentalnych w drugiej połowie lat czterdziestych Jarnuszkiewicz zrealizował też szereg zamówień na rzeźbę architektoniczną, zwłaszcza płaskorzeźby. Przykładem są powstałe w 1952 r: "Hutnik i Nauczycielka"na warszawskim MDM . Pod koniec lat pięćdziesiątych, artysta uczestniczył w ważnych konkursach na pomniki. Należał do zwycięskiego zespołu w konkursie na Pomnik Oświęcimski.
Lata sześćdziesiąte, to w twórczości rzeźbiarza głównie fascynacja formami geometrycznymi. W jego poszukiwaniach zanikły wówczas motywy figuralne, do których jeszcze powrócił. W tym okresie powstają rzeźby zespawane z elementów znalezionych, takich jak proste narzędzia, wnętrza mechanizmów, rurki czy śruby.
Koniec lat sześćdziesiątych przynosi kolejną przemianę postawy artystycznej rzeźbiarza, który niemal całkowicie porzuca formy geometryczne, powracając do rzeźby figuralnej, sięgając po tematy o przesłaniu metafizycznych i duchowym. Powstają m. in.: "Krucyfiks"„Pieta”, "Droga krzyżowa" oraz "Wniebowstąpienie".
Ważną, choć mniej znaną dziedziną twórczości Jarnuszkiewicza, pozostawało przez wszystkie lata medalierstwo. Był twórcą takich cykli medali jak "Ecce Homo" (1979-1976), "Poczet władców i orłów polskich" (1984), "Wielcy Polacy" (1988). Medal jego autorstwa uczcił także pierwszą pielgrzymkę Jana Pawła II do Polski (1979).
Pomnik „Adam Asnyk” wykonał Jerzy Jarnuszkiewicz dla swojego rodzinnego miasta w 1960 r. Powstanie jego wiązało się z obchodami 1800- lecia Kalisza.
Zmarł 14 lipca 2005 r. w Warszawie. Pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim.
Nieistniejąca dzielnica żydowska, ul. Złota, Plac Rozmarek
Alina Szapocznikow - urodziła się 16 maja 1926 roku w Kaliszu. Podczas okupacji mieszkała w Pabianicach. Lata 1940-1942 razem z matką spędziła w tamtejszym getcie, skąd trafiła do getta łódzkiego, a następnie kolejno do obozów w Auschwitz, Bergen-Belsen i czeskiego Teresina. Po wojnie postanowiła podjąć studia rzeźbiarskie. W latach 1945-1946 praktykowała w praskiej pracowni Otokara Velimskiego. Dalsze studia odbyła w Wyższej Szkole Artystyczno-Przemysłowej w Pradze pod kierunkiem Josefa Wagnera i w latach 1948-1950 w École Nationale Supérieure des Beaux-Arts w Paryżu, uczęszczając jako wolna słuchaczka do pracowni Paula Niclausse'a.
W 1951 roku wróciła do Polski. Tutaj włączyła się w życie artystyczne, biorąc między innymi udział w konkursach na pomniki: Chopina, Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, Bohaterów Warszawy, upamiętniający ofiary Auschwitz, Juliusza Słowackiego.
W roku 1963 przeniosła się na stałe do Francji. Przykłady jej twórczości to rzeźby gipsowe i cementowe t.j.:"Ekshumowany", "Zielnik", "Autoportret","Trudny wiek" "Pierwsza miłość" oraz wykonane w żeliwie i betonie: "Pomnik dla spalonego miasta", "Pierwsza miłość". Opierając się na osobistych przeżyciach okupacyjnych i doświadczeniu wieloletniej walki z nieuleczalną chorobą, stworzyła własny język form dla odzwierciedlenia przemian zachodzących w ludzkim ciele. Wprowadziła w tym celu do warsztatu rzeźbiarza nowe materiały, z którymi odważnie i skutecznie eksperymentowała, tworząc - w dużej mierze dzięki nim - przejmujące prace o rzadko spotykanej sile ekspresji.
Dzieła późniejsze, autobiograficzne - "Brzuchy", "Nowotwory" (1968), "Fetysze" (1970) - pokazują często fascynującą, pociągającą kobietę. Ich dramatyczność zawiera się głównie we fragmentaryzacji i zmianie funkcji poszczególnych elementów: odlew części ciała zastępuje całą rzeźbę, przez co staje się przedmiotem artystycznym lub nawet - pozornie - użytkowym.
Twórczość Szapocznikow była wielokrotnie nagradzana. W roku 1965 na 21. Salonie Majowym w Paryżu uhonorowano ją nagrodą Fundacji Copley; w roku 1972 na 2. Międzynarodowej Wystawie Rysunku w Moderna Galerija w Rijece otrzymała wyróżnienie za serię rysunków "Ludzka droga". Najpełniejsze informacje o jej dorobku zawiera katalog wystawy retrospektywnej pokazywanej w Polsce (Warszawa - Galeria Zachęta, Kraków - Muzeum Narodowe, Łódź - Muzeum Sztuki, Wrocław - Muzeum Narodowe) w latach 1998-1999.
Pierwszą obszerną prezentacją twórczości Aliny Szapocznikow poza Polską była wystawa od września 2011 do stycznia 2012 r. w Centrum Sztuki Współczesnej WIELS w Brukseli pt: „Alina Szapocznikow: Sculpture Undone 1955-1972” . Pokaz skupiał się na pracach Szapocznikow z najbardziej eksperymentalnego, późnego okresu jej twórczości, któremu kres położyła przedwczesna śmierć artystki w Paryżu, 2 marca 1973 roku.
https://www.kalisz.pl/dla-turysty/zabytki/ludzie/alina-szapocznikow,965
kalisz.pl, fot. archiwum UM Kalisz, MOZK
Napisz komentarz
Komentarze