Wiązanki kwiatów złożyli: Janusz Pęcherz pod tablicą pamiątkową przy Rogatce, a prezydent Krystian Kinastowski i Tadeusz Skarżyński, przewodniczący Rady Miasta Kalisza pod tablicą na ścianie budynku Wyższej Szkoły Kryminologii i Penitencjarystyki w Szczypiornie. Towarzszyli im płk Marcin Strzelec, rektor-komendant Wyższej Szkoły Kryminologii i Penitencjarystyki oraz przedstawiciele Szkoły Podstawowej nr 21 w Kaliszu.
Wybuch powstania
Powstanie wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 w Poznaniu, w czasie wizyty powracającego do Polski Ignacego Jana Paderewskiego, który w drodze do Warszawy przybył 26 grudnia do Poznania, owacyjnie witany. Tego samego dnia Paderewski wygłosił przemówienie do swoich rodaków licznie zgromadzonych przed hotelem Bazar. Nazajutrz, 27 grudnia swoją paradę wojskową na Świętym Marcinie urządzili Niemcy – zrywano polskie i koalicyjne flagi, napadano na polskie instytucje – doszło do zamieszek, w wyniku których wywiązała się walka, podjęta następnie przez oddziały kierowane przez Polską Organizację Wojskową Zaboru Pruskiego.
Powstańcy w krótkim czasie opanowali całą Prowincję Poznańską z wyjątkiem jej północnych (Bydgoszcz, Piła) i południowo-wschodnich (Leszno, Rawicz) obrzeży. Powstanie zakończyło się 16 lutego 1919 roku rozejmem w Trewirze , który rozszerzał na front powstańczy zasady rozejmu w Compiègne z 11 listopada 1918 kończącego I wojnę światową.
Szacuje się, że podczas powstania (w trakcie bitwy pod Ławicą) Polacy zdobyli największy łup wojenny w tysiącletniej historii oręża. Polacy zdobyli wtedy sprzęt lotniczy o wartości 160-200 milionów marek, w tym ponad 300 samolotów.
Pierwszy powstaniec zginął pod Kaliszem
Pierwszym powstańcem, który poległ, był Jan Mertka (na zdjęciu). Zginął 27 grudnia 1918 roku o godzinie 11:30 w podkaliskim Boczkowie. Boczków natomiast był pierwszą miejscowością całkowicie wyzwoloną przez powstańców. Dziś stoi tam pomnik upamiętniający śmierć Jana Mertki.
Jan Mertka został pochowany w Ostrowie, na cmentarzu przy ul. Wrocławskiej (później jego prochy przeniesiono na cmentarz przy ul. Limanowskiego w Ostrowie) dnia 31 grudnia 1918 r. Na pogrzeb przybyły tłumy, które chciały oddać hołd polskiemu bohaterowi. Pośmiertnie przyznano mu Krzyż Walecznych oraz Wielkopolski Krzyż Powstańczy.
Kalisz a powstanie
Sam Kalisz bezpośredniego udziału w powstaniu nie wziął. Znajdował się wówczas na ówczesnych terenach byłego Królestwa Polskiego, którego zachodnie granice wyznaczała rzeka Prosna. Miał jednak swój udział w tworzeniu I Batalionu Pogranicznego, w skład którego weszli m.in. kaliszanie. Batalion ten złożył 13 grudnia 1918 r. uroczystą przysięgę w Kaliszu. Brał udział w walkach do samego końca powstania. Dziś tablicę upamiętniającą wysiłek zbrojny tej formacji można oglądać na murach byłej komory celnej w Szczypiornie.
31 grudnia 1918 r. przyjechał do Kalisza oficer łącznikowy, który przywiózł oddziałom powstańczym rozkaz uderzenia na Ostrów, który następnie został zajęty bez walki. Powstanie wielkopolskie trwało do 16 lutego 1919 roku i zakończyło się zwycięstwem Polaków. Traktat wersalski podpisany 28 czerwca 1919 r. przyznawał Wielkopolskę Polsce. Po pokonaniu Polski w 1939 r., Niemcy mścili się na byłych powstańcach, dopuszczając się nawet ich egzekucji.
MIK, arch., wikipedia, fot. Magdalena Bartnik, DS
Napisz komentarz
Komentarze