Co symbolizują wigilijne potrawy?

Wigilia to zwyczaj chrześcijański, ale korzeniami sięga starosłowiańskich obyczajów. Poprzedza dzień Bożego Narodzenia, a tym samym kończy adwent. Wigilijna kolacja to najważniejszy posiłek w tym dniu. A każde z 12 dań, które znajdzie się na stole niesie za sobą określoną symbolikę.

Skąd liczba 12?
Kojarzona jest głównie z liczbą apostołów, ale to nie jedyna teoria. 12 potraw symbolizuje także 12 miesięcy, podczas gdy Matka Ziemia wydaje swoje płody.   

Dodatkowe nakrycie
O dodatkowym nakryciu nie trzeba nikomu przypominać. Ta tradycja istnieje od dawna, jednak nakrycie nie jest - jak się powszechnie uważa – dla zbłąkanego wędrowca, lecz dla zmarłych. Wierzono, że 24 grudnia podczas wieczerzy dusze naszych bliskich schodzą na ziemię, by zasiąść z nami przy stole.

Opłatek
Kolacja wigilijna zawsze rozpoczyna się od dzielenia opłatkiem i złożeniem sobie życzeń. Ważne, by były powiedziane od serca, bo w innym przypadku mogą się nie spełnić. Tradycja ta nawiązuje do dzielenia się chlebem przez Jezusa ze swoimi uczniami podczas ostatniej wieczerzy. Samo łamanie się opłatkiem ma także sprawić, aby w następnym roku nie zabrakło chleba.

Chleb
Znaczenie chleba jest zbliżone do opłatka. Symbolizuje początek życia i dobrobyt. Dawniej wierzono, że na stole powinny być 4 bochenki chleba symbolizujące 4 pory roku.

Karp
Wielu uczniów Jezusa zajmowało się rybołówstwem, stąd nikogo dziwić nie powinno, że ryba to podstawa na wigilijnym stole. U nas to głównie karp, bowiem w czasach PRL Polacy mieli dostęp tylko do tej ryby i tradycja została do dziś. Karp symbolizuje samego Jezusa, a także płodność i nowe życie. Zjedzenie karpia ma zapewnić w kolejnym roku obfitość i dobrobyt. Jednak to, że tradycja nakazuje jeść rybę, nie oznacza, że wyklucza inne. Smak karpia nie każdemu odpowiada, więc bez obaw śmiało na stole można zastąpić go inną rybą.  Dodatkowo niektórzy wierzą, że przechowywanie łusek karpia w portfelu przynosi bogactwo.

Śledzie
To druga ryba, która koniecznie musi pojawić się obok karpia na wigilijnym stole. Sam śledź pochodzi z tradycji chrześcijańskiej i symbolizuje chrzest. Podczas kolacji pojawić się może pod różnymi postaciami – w oleju, w occie czy w śmietanie.

Barszcz czerwony z uszkami
To zupa, bez której chyba nikt nie wyobraża sobie kolacji. Według wierzeń ludowych buraki przynoszą długowieczność, urodę i zdrowie.

Grzyby: zupa grzybowa oraz pierogi z kapustą i grzybami
Grzyby to kolejny nieodłączny element wieczerzy. W niektórych domach zamiast barszczu serwuje się zupę grzybową. W tradycji ludowej grzybom przypisuje się magiczną moc, ponieważ las od zawsze kojarzył się z nadprzyrodzonymi siłami. Same grzyby natomiast to symbol siły, zdrowia, ale także bogactwa. To samo tyczy się pierogów - zjedzenie choćby jednego ma przynieść szczęście i dostatek.

Kapusta z grochem
Tego dania nie może jej zabraknąć w wigilijnym menu. Kiszona kapusta ma w sobie wiele witamin, soli mineralnych i posiada właściwości przeciw nowotworom, a symbolicznie - ma pomóc odrodzić się po zimie, a w połączeniu z grochem przynieść dużo siły oraz witalność w nadchodzącym roku.

Mak: kutia, kluski z makiem oraz makowiec
Nie można też zapomnieć o daniach z makiem. Dawniej wierzono, że mak symbolizuje dostatek na Nowy Rok. To symbol dobrobytu, dostatku i urodzaju. W niektórych regionach kraju jada się kutię, w innych - np. w Wielkopolsce - tzw. makiełki. Stąd tradycja najbardziej popularna na wsi, gdzie po długości makaronu wróży się obfitość plonów. Co ciekawe, mak posiada właściwości halucynogenne i wierzono, że dzięki niemu możliwy jest kontakt ze zmarłymi.

Piernik
Skosztowanie piernika ma przynieść dobrobyt i powodzenie w życiu. Do ciasta można dodać także owoce np. śliwki. Wówczas kto natrafi i zje ciasto z owocem, ten przysporzy sobie sił witalnych. Śliwki mają także odpędzać złe duchy.

Kompot z suszu
Na stole wigilijnym nie może zabraknąć kompotu. Ten z suszonych owoców to zazwyczaj mieszanka, a o tym, jakie owoce w nim będą zależeć może od nas samych. Jabłko to symbol miłości, gruszka długowieczności, natomiast figi mają przynieść rodzinie dobrobyt. Suszone daktyle mają sprowadzić sprawiedliwość i zwycięstwo nad przeciwnościami losu. Warto więc oprócz wypicia kompotu, zjeść kilka owoców.

Ciekawostka
Wigilia Bożego Narodzenia to tradycja, ale podobnie jak w Polsce obchodzona jest tylko w Czechach, na Słowacji czy na Litwie. Zwyczaj łamania się opłatkiem wydaje się nam nieodłącznym elementem kolacji. Jednak poza Polską, Litwą i Białorusią proces ten jest nieznany. W wielu krajach nie ma również postu przed świętami ani pasterki.

JF, źródło ciekawe.org, fot. pixabay