Jan Mertka urodził się 27 lipca 1899 r. w Przygodzicach w rodzinie rolników Józefa i Magdaleny z domu Kasprzak jako najmłodsze, 11-te dziecko.
W 1915 r. wyjechał do Westfalii. Pracował m. in. w Spółdzielni Piekarskiej w Duisburgu, Fabryce Stali w Bochum i Fabryce Części Elektrycznych w Weimarze. W 1918 r. przyjechał do Ostrowa Wielkopolskiego i wstąpił do I. Pułku Piechoty Polskiej. Po jego rozwiązaniu, Jan Mertka służył w I. Batalionie Pogranicznym w Szczypiornie, uformowanym w grudniu 1918 r. w Kaliszu. 27 grudnia 1918 r. w czasie patrolu ze swoim kompanem Jan Mertka został ciężko zraniony przez żołnierzy niemieckiej formacji Heimatschutz pod Boczkowem. Zmarł tego samego dnia w wyniku odniesionych ran w domu Państwa Bąkowskich w Szczypiornie.
Widziałam to — mówi Helena Ozimek ze Szczypiorna , która miała wówczas 16 lat. — Był ranny, krwawiła mu głowa. Obuwie miał zdjęte. Radajewski miał również twarz zakrwawioną, ale szedł o własnych siłach”.
Władysława Kałużna, z domu Bąkowska, wspomina; — „Od mamy wiem, ze do naszego domu przyniesiono dwóch rannych powstańców, których Niemcy postrzelili na polu boczkowskim. Ranni leżeli w naszym domu osobno w dwóch pokojach. Każdy z nich dopytywał się o zdrowie drugiego. Zapewniano ich, że wszystko jest dobrze; nawet gdy Mertka zmarł. Radajewskiemu nadal mówiono, że czuje się dobrze, jak I on” - czytamy na portalu szczypiorno.info
Pochowano go 31 grudnia 1918 r. na starym cmentarzu w Ostrowie Wielkopolskim, skąd zwłoki ekshumowano w 1929 r. i przeniesiono na cmentarz przy ul. Limanowskiego. Jan Mertka jest uważany za pierwszego poległego powstańca wielkopolskiego, pomimo, że zmarł na kilka godzin przed wybuchem walk powstańczych w Poznaniu. Pośmiertnie odznaczono go Krzyżem Walecznych, Medalem Pamiątkowym za wojnę 1918-1921 i Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym. Jan Mertka patronował przygodzickiemu Związkowi Powstańców Wielkopolskich. Jego śmierć została upamiętniona przez pomnik, który po wielu zawirowaniach, powodowanych m. in. uzgodnieniem dogodnej lokalizacji, ostatecznie odsłonięto 26 września 1982 r. w Przygodzicach.
Jego akt zgonu jest cennym świadectwem przypominającym o zrywie. W dokumencie odnotowano: "żołnierz Johan (Jan) Mertka, 19 lat, wyznania katolickiego, zamieszkały w Przygodzicach, urodzony w Przygodzicach, stanu wolnego, syn dożywotnika Józefa Mertka i jego Małżonki Magdaleny z domu Kasprzak w Szczypiornie dnia 27 grudnia 1918 zmarł".
Napisz komentarz
Komentarze