Wyłaz ewakuacyjny, ul. 3 Maja
Schrony dla ludności cywilnej w Kaliszu w czasach PRL, powstały głównie w latach 50-tych i 60-tych XX wieku. Zlokalizowane na poziomie piwnic w blokach, miały zapewnić bezpieczeństwo mieszkańcom w wypadku wybuchu III wojny światowej. W klasyfikacji schronów noszą nazwę budowli ochoronnych typu ukrycie.
Charakteryzowały się one wzmocnionym stropem żelbetonowym, ciężkimi żeliwnymi drzwiami gazoszczelnymi oraz stosowną aparaturą wentylacyjną. Każdy taki schron w bloku posiadał tunel ewakuacyjny o długości około 10 metrów, który pozwalał na wyjście poza blok, w momencie, gdyby ten zostałby np. zburzony.
Filtry powietrze. Schron przeciwatomowy przy Granicznej 20
W roku 1994 Wydział Zarządzania Kryzysowego i Spraw Obronnych Urzędu Miejskiego w Kaliszu zinwentaryzował 76 schronów dla ludności, w większości z czasów PRL. W dokumentacji, która wtedy powstała widnieją również dwie szczeliny przeciwlotnicze z okresu II wojny światowej. Jedna z lat 1939/40 zlokalizowana na terenie szpitala przy ul Toruńskiej, druga z roku 1942, położona przy ul. Częstochowskiej, na tyłach zakładu WSK. W 1984 r. wybudowaną szczelinę przy ul. Hanki Sawickiej 3-5. Obecnie jest całkowicie zasypana piaskiem ze względu na bezpieczeństwo. Jej ogólna powierzchnia wynosiła 60 metrów kw. i przewidziana była dla 56 osób.
Tunel ewakuacyjny
Schrony w blokach mieściły różną liczbę osób. I tak przykładowo schron w bloku przy ul. Zgodnej 3 mógł pomieścić 46 osób, przy ul. Bogumiła i Barbary 66 osób, a przy Targowej 2-12 aż 90. Wszystkie posiadały wyjścia ewakuacyjne znajdujące się poza budynkiem, składające się z tunelu zakończonego wyłazem.
W schronie znajdowały się zbiorniki na wodę, agregaty filtrowentylacyjne w ścianach, czerpnie powietrza. Każdy taki obiekt składał się z przedsionka, w którym znajdowały się ciężkie metalowe i gazoszczelne drzwi na zewnątrz. Były one również odporne na odłamki i podmuch od wybuchającej bomby. Wewnątrz przedsionka znajdowały się drugie drzwi, z reguły lżejsze od pierwszych.
Podwójne drzwi gazoszczelne. Ulica Zgodna.
Filtry powietrza oczyszczały powietrze z kurzu, środków trujących i pyłu radioaktywnego. Do filtrów powietrze wtłaczane były poprzez czerpnie umieszczone w ścianach zewnętrznych lub tunelu ewakuacyjnym, działającymi dzięki silnikowi elektrycznemu. W pomieszczeniach schronowych wytwarzało się nadciśnienie, które ułatwiało pozbywaniu się zużytego powietrza poprzez otwory w ścianach umiejscowione nad podłogą zakończonymi klapami regulacyjnymi. Po wyjściu części zużytego powietrza (co powodowało spadek ciśnienia), klapa samoczynnie zamykała się.
Schron dla dygnitarzy przy ul. Granicznej 20
Chyba najbardziej znanym schronem z czasów PRL w Kaliszu, przeciwatomowym, jest obiekt położony pod niepozorną willą przy ul. Granicznej 20. Zbudowany został na początku lat 60-tych XX wieku i liczy około 500 metrów kwadratowych. Do dziś schron posiada prawie kompletne wyposażenie. Posiadał własny agregat prądotwórczy, centrale łączności przewodowej i radiowej, agregaty filtrowo-wentylacyjne, system centralnego ogrzewania. Schronienie w nim miała znaleźć ówczesna władza miasta i województwa. Obecnie znajduje się pod zarządem Fundacji „Miłosierdzie”, która udostępnia go do zwiedzania. Dane kontaktowe dla chętnych do obejrzenia schronu, znajdują się na tej stronie: http://przeciwatomowy.fm.kalisz.pl/
Metalowe łóżka (na ścianie) w schronie przy ul. Granicznej 20
Dziś niewiele rzeczy przypomina o pierwotnym przeznaczeniu tych miejsc. Czasem w wejściu do piwnicy możemy zobaczyć podwójne, ciężkie metalowe drzwi. Gdzieniegdzie w ścianach korytarzy pozostały filtry powietrza. Prawdziwymi perełkami są ocalałe urządzenia wentylacyjne (ul. Zgodna).
Byłe schrony pełnią dziś głównie funkcję piwnic i wózkowni. Większość nie posiada już żadnych urządzeń, tunele ewakuacyjne zostały zamurowane, a kończące je wyłazy zburzone. Możemy w tym miejscu postawić otwarte pytanie, co w momencie, gdyby wojna wybuchła jutro...Czy zniszczenie tego, co już i tak istniało i mogłoby spełniać swe funkcje do dziś, gdyby zaszła taka potrzeba, miało sens?
Wykaz istniejących do 1990 roku budowli ochronnych ( zakładowe i w budynkach mieszkaniowych ) z ustalonymi obecnymi ich właścicielami lub zarządcami
|
Lp. |
Lokalizacja budowli ochronnej (adres)
Rok budowy |
Administrator |
|
1 |
2 |
3 |
|
1 |
ul. Nowy Świat 28-30
1960 |
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu |
|
2 |
ul. Fabryczna 13-15
1960 |
Szkoła Podstawowa Nr 16 |
|
3 |
ul. Wrocławska 30-38
1962 |
PPKS |
|
4 |
ul. Częstochowska 140
1958 |
WSK PZL – Kalisz S.A.
|
|
5
|
ul. Częstochowska 140
1959 |
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu |
|
6 |
ul. Grodzka 12-14
1957 |
MZBM |
|
7 |
ul. 3 Maja 17
1959 |
Usługi Mieszkaniowe Spółka Wielobranżowa z o.o. ul. Piskorzewska 2 |
|
8 |
ul. Wigury 5a
1957 |
ZGM Usługi Spółka Wielobranżowa ul. Górnośląska 19 |
|
9
|
ul. Górnośląska 8
1959 |
Wspólnota mieszkaniowa |
|
10 |
ul. Górnośląska 10
1960 |
Wspólnota mieszkaniowa |
|
11 |
ul. Górnośląska 14
1956 |
Wspólnota mieszkaniowa |
|
12
|
ul. Górnośląska 36
1958 |
ZGM Usługi Spółka Wielobranżowa ul. Górnośląska 19 |
|
13
|
ul. Górnośląska 44-46
1960 |
Wspólnota mieszkaniowa |
|
14
|
ul. Handlowa 26
1961 |
MZBM |
|
15 |
ul. Handlowa 28
1959 |
ZGM Usługi Spółka Wielobranżowa ul. Górnośląska 19 |
|
16 |
ul. Lipowa 27A
1960 |
ZGM Usługi Spółka Wielobranżowa ul. Górnośląska 19 |
|
17 |
ul. Lipowa 27B
1960 |
ZGM Usługi Spółka Wielobranżowa ul. Górnośląska 19 |
|
18
|
ul. Nowy Świat 25
1957 |
Usługi Mieszkaniowe Spółka Wielobranżowa z o.o. ul. Piskorzewska 2 |
|
19 |
ul. Nowy Świat 27
1956 |
ZGM Usługi Spółka Wielobranżowa ul. Górnośląska 19 |
|
20 |
ul. Nowy Świat 29
1956 |
Usługi Mieszkaniowe Spółka Wielobranżowa z o.o. ul. Piskorzewska 2 |
|
21 |
ul. Nowy Świat 31
1956 |
Usługi Mieszkaniowe Spółka Wielobranżowa z o.o. ul. Piskorzewska 2 |
|
22
|
ul. Nowy Świat 35
1960 |
MZBM |
|
23 |
ul. Zgodna 3
1957 |
ZGM Usługi Spółka Wielobranżowa ul. Górnośląska 19 |
|
24
|
ul. Zgodna 10-12
1959 |
ZGM Usługi Spółka Wielobranżowa ul. Górnośląska 19 |
|
25 |
ul. Mazurska 2-4-6
1954 |
KSM Lokatorsko-Własnośc. |
|
26
|
Al. Wojska Polskiego 98b
1955 |
Zakład Usług Wielobranżowa „Administrator” ul. Podgórze 2-4 |
|
27
|
Al. Wojska Polskiego 98a
1955 |
Zakład Usług Wielobranżowych „Administrator” ul. Podgórze 2-4 |
|
28
|
ul. Robotnicza1
1958 |
Wspólnota mieszkaniowa |
|
29 |
ul. Staszica 28a
1959 |
Wspólnota mieszkaniowa |
|
30 |
ul. Młynarska 10-12
1960 |
ZGM Usługi Spółka Wielobranżowa ul. Górnośląska 19 |
|
31 |
ul. Górnośląska 29-33
1960 |
ZGM Usługi Spółka Wielobranżowa ul. Górnośląska 19 |
|
32
|
ul. Górnośląska 1a
1959 |
Zakład Usług Wielobranżowych „Administrator” ul. Podgórze 2-4 |
|
33 |
ul. Górnośląska 21
1960 |
KSM Lokatorsko-Własnośc. |
|
34 |
ul. Dobrzecka 62b
1959 |
Wspólnota mieszkaniowa |
|
35 |
ul. Dobrzecka 62a
1959 |
Wspólnota mieszkaniowa |
|
36
|
ul. Targowa 16-18
1956 |
Wspólnota mieszkaniowa |
|
37 |
ul. Targowa3-5-7
1957 |
Usługi Mieszkaniowe Spółka Wielobranżowa z o.o. ul. Piskorzewska 2 |
|
38
|
ul. Targowa 2-12 kl.c
1956 |
Usługi Mieszkaniowe Spółka Wielobranżowa z o.o. ul. Piskorzewska 2 |
|
39 |
ul. Targowa 2-12 kl.a
1956 |
Usługi Mieszkaniowe Spółka Wielobranżowa z o.o. ul. Piskorzewska 2 |
|
40
|
ul. Wał Staromiejski 12c
1954 |
Zakład Usług Wielobranżowych „Administrator” ul. Podgórze 2-4 |
|
41
|
ul. Parczewskiego 10
1956 |
Usługi Mieszkaniowe Spółka Wielobranżowa z o.o. ul. Piskorzewska 2 |
|
42
|
ul. Bankowa 5 a-b
1955 |
Usługi Mieszkaniowe Spółka Wielobranżowa z o.o. ul. Piskorzewska 2 |
|
43 |
ul. Bankowa 5 c-d
1955 |
Usługi Mieszkaniowe Spółka Wielobranżowa z o.o. ul. Piskorzewska 2 |
|
44 |
ul. Śródmiejska 7-9
1956 |
MZBM |
|
45 |
ul. Śródmiejska 23a
1959 |
MZBM |
|
46
|
ul. Łazienna 9
1956 |
Usługi Mieszkaniowe Spółka Wielobranżowa z o.o. ul. Piskorzewska 2 |
|
47 |
ul. Łazienna 3
1956 |
Wspólnota mieszkaniowa |
|
48 |
Pl. Św. Józefa 2-4-6
1958 |
Usługi Mieszkaniowe Spółka Wielobranżowa z o.o. ul. Piskorzewska 2 |
|
49 |
ul. Złota 13
1955 |
MZBM |
|
50
|
ul. Browarna 5
1958 |
Usługi Mieszkaniowe Spółka Wielobranżowa z o.o. ul. Piskorzewska 2 |
|
51 |
ul. Browarna 5
1958 |
Usługi Mieszkaniowe Spółka Wielobranżowa z o.o. ul. Piskorzewska 2 |
|
52
|
ul. Browarna 1
1955 |
Wspólnota mieszkaniowa |
|
|
|
|
|
53 |
Główny Rynek 1
1956 |
Usługi Mieszkaniowe Spółka Wielobranżowa z o.o. ul. Piskorzewska 2 |
|
54
|
Al. Wolności 7
1959 |
Orange Spółka Akcyjna |
|
55
|
ul. Pułaskiego 32-40
1954 |
Wspólnota mieszkaniowa |
|
56
|
ul. Częstochowska 140 szczelina 1942 |
WSK PZL – Kalisz S.A. |
|
57 |
ul. Zamkowa 18-20
1982 modernizacja |
Poczta Polska RUP |
|
58 |
ul. Majkowska 17
1957 |
KZG „Kalskór” S.A. |
|
59 |
ul. Niecała 12
1955 |
Energa Operator S.A. |
|
60 |
ul. Tuwima 4
1962 |
Szkoła Podstawowa Nr 2 |
|
61 |
ul. Młynarska 14
1959 |
KSM Lokatorsko-Własnośc. |
|
62 |
ul. Bogumiła i Barbary 6
1959 |
KSM Lokatorsko-Własnośc. |
|
63 |
ul. Polna 13
1959 |
KSM Lokatorsko-Własnośc. |
|
64
|
ul. Młynarska 16
1959 |
KSM Lokatorsko-Własnośc. |
|
65 |
ul. Bogumiła i Barbary 2
1958 |
KSM Lokatorsko-Własnośc. |
|
66
|
ul. Wrocławska 193-195
1970 |
Centralny Ośrodek Szkolenia Służb Więziennych |
|
67 |
ul. Obozowa 2
1990 |
„Społem” Powszechna Spółdzielnia Spożywców w Kaliszu |
|
68
|
ul. Dworcowa 1
1985 |
Zakład Infrastruktury Kolejowej Stacja PKP Kalisz |
|
69
|
ul. Bogumiła i Barbary 4
1958 |
Spółdz. Mieszkaniowa Lokatorsko-Własnośc. „Energetyk” |
|
70
|
ul. Toruńska 7 szczelina 1989 modernizacja |
Wojewódzki Szpital Zespolony |
|
71 |
ul. Toruńska 7 szczelina 1939-1940 |
Wojewódzki Szpital Zespolony |
|
72 |
ul. Podmiejska 16
1957 |
PPAiKE „ZMER” Sp. z o.o. |
|
73 |
ul. H. Sawickiej 3-5 szczelina 1984 |
S.M. ”Dobrzec” |
|
74
|
ul. Majkowska 32
1962 |
Jutrzenka Colian Sp. z o.o. |
|
75 |
ul. Warszawska 63
1971 |
Wojewódzki Inspektorat Weterynarii w Poznaniu |
|
76
|
ul. Toruńska 7
1965 |
Wojewódzki Szpital Zespolony |
TD, fot. autor
Napisz komentarz
Komentarze