1 sierpnia 1914 roku Rzesza Niemiecka wypowiedziała wojnę Rosji. I już następnego dnia rosyjskie wojska opuściły Kalisz. Nasze miasto przejęły Niemcy. Kolejne dni przyniosły szereg fatalnych zdarzeń.
Pojedynczy strzał, który padł na Głównym Rynku w nocy z 3 na 4 sierpnia, rozpętał piekło. Wg historyków prawdopodobnie padł ze strony Prusaków i trafił w innego niemieckiego żołnierza. Doszło do strzelaniny – zginęło 21 kaliszan i 6 żołnierzy. Prusacy oskarżyli kaliszan o napaść. Nakazali egzekucje wśród mieszkańców i ostrzeliwanie miasta.
Między 4 a 22 sierpnia wojska niemieckie dokonały serii ostrzeliwań artyleryjskich, zrównano z ziemią niemal 95% zabytkowego śródmieścia, miasto zostało podpalane, mieszkania plądrowane, a ludność mordowana… - Doszczętnie zniszczony Kalisz. Zburzonych blisko 500 budynków mieszkalnych, wiele zakładów przemysłowych i zabudowań publicznych. Ogromne straty w ludziach. 70-tysięczny przedwojenny gród nad Prosną pod koniec 1914 r. liczył zaledwie 5 tysięcy mieszkańców. Między 4 a 22 sierpnia 1914 r. wojska niemieckie dokonały serii ostrzelań artyleryjskich, w wyniku których zrównano z ziemią niemal całe zabytkowe śródmieście. Miasto było podpalane, mieszkania plądrowane, a ludność mordowana. Szanowni Państwo, nigdy nie wolno nam o tym zapomnieć – mówił podczas uroczystości prezydent Krystian Kinastowski. - Stojąc w zadumie przed tablicą poświęconą bohaterom, którzy oddali życie za naszą wolność, pamiętajmy o ich losach. Ludzie tacy jak my, którzy mieli rodziny, dzieci, przyjaciół, plany na przyszłość, w jednej chwili stracili wszystko. Tamten tragiczny czas przekreślił ich wszelkie marzenia. W 105. rocznicę zburzenia Kalisza i wybuchu I wojny światowej oddajmy cześć poległym i zamordowanym.
Pod koniec 1914 roku Kalisz liczył tylko 5000 mieszkańców, podczas gdy przed wojną ich liczba sięgała 70 tysięcy. Mieszkańcy masowo opuszczali płonące miasto …. Wydawać by się mogło, że Kalisz został pogrzebany razem z ruinami. Ale siła jego mieszkańców była większa od ogromu tragedii. - To jest niewiarygodne, trudno sobie wyobrazić, żeby miasto, które zostało tak doszczętnie zniszczone mogło się podnieść. Jeszcze w 1914 roku w Warszawie zawiązał się Komitet Odbudowy i zaczął intensywnie pracować, by miasto powstało z ruin – mówi Grażyna Schlender, historyk, dyrektor Archiwum Państwowego w Kaliszu.
Już w 1915 ogłoszono konkurs na projekt odbudowy Kalisza, a rok później odtwarzano pojedyncze domy. Planowe i masowe odbudowywanie zniszczeń rozpoczęto w 1919 po odzyskaniu niepodległości i proces ten trwał do końca okresu międzywojennego.
W środę w samo południe na Głównym Rynku oddano cześć tym, którzy zginęli podczas tragicznych wydarzeń 105 lat temu. W uroczystości wzięła udział 17. Wielkopolska Brygada Zmechanizowana.
Władze miasta i przedstawiciele wielu środowisk złożyły wiązanki kwiatów przed tablicą poświęconą pamięci bohaterów I i II wojny światowej.
Po uroczystościach na Głównym Rynku Kalisza, w sali recepcyjnej ratusza, odbył się pokaz multimedialny zatytułowany „Odbudowa Kalisza po zniszczeniu miasta w sierpniu 1914 r.”, przygotowany przez Archiwum Państwowe w Kaliszu. - Prezentacja ta odzwierciedla wystawę, która była eksponowana na Złotym Rogu w 2014 roku, w 100-lecie zburzenia Kalisza. Cieszyła się wówczas ogromną popularnością i dlatego postanowiliśmy ją trochę teraz odświeżyć. Znów mamy 14 sierpnia, tyle że 2019 rok, więc 5 lat później i przypada okrągła rocznica, 105. W tej prezentacji chcieliśmy pokazać rozkwit Kalisza i to jakim on był miastem przed zburzeniem. Pokazujemy również samo zburzenie, prezentujemy różnego rodzaju obwieszczenia Komendanta Miasta Majora Hermana Preuskera i oczywiście wkroczenie wojsk drugiego batalionu 155 Pułku Piechoty i jak to się zaczęło. Kolejna część to odbudowa, kiedy Polska już odzyskuje niepodległość. Wtedy i ratusz zostaje odbudowywany i teatr. Proces ten trwa do końca okresu międzywojennego, gdzie odbudowa przechodzi właściwie już w rozbudowę miasta – wyjaśnia Grażyna Schlender, dyrektor Archiwum.
prezentacja: Archiwum Państwowe w Kaliszu
AG, KB, fot. AG, Anna Błaszczyk
Napisz komentarz
Komentarze